Nella finta indifferenza dell’Occidente – in quel quadrante si gioca un’importante partita di posizionamento geopolitico – il conflitto in Ucraina volge a una fase critica, virtualmente decisiva anche per il quadro ecclesiastico globale. Ricevo e pubblico la lettera di un pio monaco inviata all’Igûmeno di uno dei più antichi e importanti monasteri dell’Ortodossia nella memoria liturgica di San Giovanni Crisostomo.
Vi si trova un denso saggio di come le dinamiche della politica ecclesiastica rivelino le sottostanti pressioni secolari, soprattutto quando queste conducono – come ha rilevato anche Anastasio di Albania – a contrastare le più evidenti e basilari armonie dei misteri cristiani.
Εν τη λαμπρή ημέρα του εν αγίοις Πατρός ημών Ιωάννου του Χρυσοστόμου, ευχαριστώ τον Οικουμενικόν Διδάσκαλον για την σωτηρίαν Σας και των πατέρων στο πρόσφατο αυτοκινητικό ατύχημα.
Πέρα από την ασταθή κατάσταση της υγείας μου, από τον περασμένο Οκτώβριο είμαι πάρα πολύ στεναχωρημένος από τις αποφάσεις που λαμβάνονται από τις πατριαρχικές συνόδους της Κωνσταντινουπόλεως και της Μόσχας. Ο πόνος μου αυξήθηκε περαιτέρω χθες το βράδυ, όταν διάβασα το αίτημα στήριξης των 250 μοναχών της Pocaev που πρόκειται να απελαθούν από την διάσημη Λαύρα, εκ μέρους των πολιτικών αρχών της Ουκρανίας που αποφάσισε να παραδώσει το μοναστήρι στην, επικείμενης σύστασης, “ενιαία Εκκλησία της Ουκρανίας”.
Μέσα σε αυτή την τρομερή κατάσταση θυμήθηκα πως πριν από περίπου μισό αιώνα στη Ρώμη, με τον αξέχαστο π. Ερμογένη, πρώην Μοναχό του Pocaev, παρακολουθούσαμε τα γεγονότα του επικείμενου κλεισίματος τής Λαύρας από τις σοβιετικές αρχές. Όμως χάρη στους Αγίους και ο θεοφόρους Πατέρες, Jov και Amfilochije, αυτός ο άγιος πνευματικός στίβος δεν έκλεισε από τους άθεους κομμουνιστές, οι οποίοι ωστόσο, τα προηγούμενα χρόνια, έκλεισαν την περίφημη Λαύρα των Σπηλαίων του Κιέβου, λίκνο του ρωσικού μοναχισμού, ιδρυθέντος κατ’ εντολή της Υπεραγίας Θεοτόκου προς στον Άγιο Αντώνιο να επιστρέψει από το Άγιον Όρος στο Κίεβο. Έτσι, η είδηση της πρόθεσης κλεισίματος εκ του Σοβιετικού καθεστώτος της Λαύρας του Pocaev, κινητιποίησε πολλούς ανθρώπους και θεσμούς, χριστιανικούς και κοσμικούς, σε διαμαρτυρίες για την υπεράσπιση της ηρωϊκής Μονής.
Σήμερα, όμως, ούτε στην Ιταλία παρατηρώ έντονη ανησυχία για την επικρεμάμενη “εκκαθάριση” όχι μόνο των πιο διάσημων Λαυρών, αλλά ολόκληρης της κανονικής εκκλησίας της χώρας, προγραμματισμένη από την τοπική κυβέρνηση η οποία, ενώ δεν δηλώνει άθεα, σκοπεύει να πραγματοποιήσει όσα δεν επέτυχαν στο παρελθόν οι Κομμουνιστές και οι Ναζιστές.
Η ουκρανική κυβέρνηση αναμένει την δημοσιοποίηση του Τόμου αυτοκεφαλίας προκειμένου να εφαρμόσει τα ιερόσυλα έργα της με «κανονική νομιμότητα».
Σε αυτό το πλαίσιο οφείλω να επισημάνω, μετά από μισό αιώνα μελέτης της πολιτικής και κανονικής πειθαρχίας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, πόσο εξόφθαλμα παράνομες και αντικανονικές είναι οι προϋποθέσεις αυτής της απάνθρωπης διαδικασίας.
Η εν Τρούλλω Σύνοδος επικύρωσε την θέση της Συνόδου της Χαλκηδόνος, σύμφωνα με την οποία οι ιεροί κανόνες ενστερνίζονται τον νομικό ρωμαϊκό θεσμό του longi temporis præscriptio αποκλείοντας με αυτόν τον τρόπο την δυνατότητα ανάκλησης, όπως στην προκειμένη περίπτωση μετά από αιώνες, της εκ Κωνσταντινουπόλεως απόφασης η οποία μετέθετε την χειροτονία μητροπολητών του Κιέβου στους Πατριάρχες της Μόσχας.
Άγιε Γέροντα,
Δεν θα σταθώ να Σάς εκθέσω όλα όσα τεκμηριώνουν αυτήν την θέση. Αισθάνομαι, ότι, Εσείς οι Πατέρες του Αγίου Όρους, προσεύχεσθε και υποφέρετε με τον Μακαριότατο Μητροπολίτη Onufrio του Κιέβου και τους επισκόπους, τους κληρικούς, τα μοναστικά τάγματα και τους πιστούς της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας, που προορίζονται να «εξαφανιστούν».
Το «έγκλημά» τους συνίσταται στην πίστη στο Πατριαρχείο της Μόσχας. Συνεπώς, πρέπει να «εξαφανιστούν» όπως πολλοί απεσταλμένοι, τον προηγούμενο αιώνα, στους θαλάμους αερίων ή στα γκούλαγκ.
Και πάλι σήμερα, η Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία βρίσκεται ενώπιον της επιλογής μεταξύ μαρτυρίου και σχίσματος, αμαρτία που δεν συγχωρείται ούτε με το μαρτύριο, σύμφωνα με τη διδασκαλία του ηρωϊκού Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως που σήμερα γιορτάζουμε και ικετεύουμε να απελευθερώσει από τις εναντίον της Αγίας Ορθοδόξου Εκκλησίας θεομαχικές πολιτικές δυνάμεις, επιστρέφοντας πάλι στην οδό του μαρτυρίου.
Βάζω εδαφιαία μετάνοια ζητώντας τις προσευχές σας και την πατρική ευλογία προκειμένου να ξεκινήσω την νηστεία των Χριστουγέννων, ασπαζόμενος την δεξιά Σας.
Μοναχός Βατοπεδινός
13/26 Νοεμβρίου 2018
Nella luminosa festività del nostro Santo Padre Giovanni Crisostomo, Arcivescovo di Costantinopoli, ringrazio il Dottore Ecumenico di avere salvato Voi e i fratelli nel recente incidente automobilistico.
Al di là delle mie instabili condizioni di salute, dal mese scorso sono molto addolorato dalle decisioni adottate dai Sinodi Patriarcali di Costantinopoli e di Mosca. Il dolore è ulteriormente aumentato ieri sera, quando ho letto l’appello dei 250 monaci di Pocaev che stanno per essere cacciati, da quella celebre Laura, dalle autorità ucraine intente a consegnare il Monastero alla “Chiesa Ucraina unita”, di imminente istituzione.
In questa terribile situazione mi sono ricordato come circa mezzo secolo fa a Roma, con l’indimenticabile P. Ermogen, antico monaco di Pocaev, seguivamo le notizie sulla imminente chiusura di quella Laura da parte delle autorita sovietiche. Grazie ai Santi e Teofori Padri, Jov e Amfilochije quella Santa palestra ascetica non è stata chiusa dai comunisti atei, giunti, negli anni precedenti, a chiudere la celebre Laura delle Grotte di Kiev, culla del monachesimo russo, originato dal comando, rivolto dalla Santissima Theotokos a Sant’Antonio Pecerskj di ritornare dalla Santa Montagna dell’Athos a Kiev.
Alla notizia del progetto sovietico di chiudere la Laura di Pocaev molte persone e istituzioni, cristiane e laiche, hanno protestato in difesa dell’eroico Monastero.
Oggi, però, anche in Italia non ho notizie di diffusa preoccupazione per l’incombente “liquidazione” non solo delle più celebri Laure dell’Ucraina ma di tutta la Chiesa canonica del paese, programmata dal governo locale che, pur non dichiarandosi ateo, intende effettuare quanto non sono giunti a realizzare in passato né comunisti né nazisti.
Il governo ucraino attende la pubblicazione del tomos di autocefalia per dichiarare di attuare i suoi progetti sacrileghi con “legittimità canonica”.
Al riguardo devo sottolineare, dopo mezzo secolo di studio della disciplina civile e canonica dell’impero romano, come già il presupposto di questo disumano processo sia manifestamente anticanonico e illegale.
Ribadito in seguito dal concilio Trullano, il concilio di Calcedonia ha recepito nei sacri canoni l’istituto giuridico romano della longi temporis præscriptio venendo cosi ad escludere la revocabilità, come in questo caso dopo secoli, della decisione costantinpolitana che devolveva ai Patriarchi di Mosca l’ordinazione dei metropoliti di Kiev.
Santo Gerontas,
non mi soffermo adesso con Voi sulla documentazione in merito. Avverto infatti che Voi, Padri sulla Santa Montagna, pregate e soffrite con il Beatissimo Metropolita Onufrio di Kiev e con i Vescovi, il clero, le fraternità monastiche e i fedeli della Chiesa Ortodossa Ucraina, destinati a “scomparire”.
Il loro “crimine” consiste nella fedeltà al Patriarcato di Mosca. Pertanto, devono “scomparire” come tanti inviati, nel secolo scorso, alle camere a gas o nei gulag.
Di nuovo oggi la Chiesa Una, Santa, Cattolica e Apostolica si trova innanzi alla scelta tra il martirio e lo scisma, peccato non perdonabile neppure con il martirio, secondo l’insegnamento dell’eroico Patriarca di Costantinopoli che oggi celebriamo e supplichiamo di svincolare da poteri civili deicidi la Santa Chiesa Ortodossa, riavviata alla testimonianza del martirio.
Mentre faccio penitenza chiedo le Vostre Sante preghiere e la paterna benedizione per avviarmi alla quaresima natalizia. Bacio la Vostra destra benedicente
Un monaco Vatopedino
13 /26 novembre 2018
Di’ cosa ne pensi